Haglundse exostose, Haglundse deformiteit, ziekte van Haglund, syndroom van Haglund, Haglund's deformity, Haglund's syndrome, pump bump

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Abnormale botgroei aan de achterzijde van de hiel leidt tot pijn, zwelling en ontsteking van de slijmbeurs tussen het hielbeen en de achillespees.
• Ontstaanswijze: Vaak het gevolg van schoenen met harde hielkappen, een hoge voetboog (holvoet), en frequente naaldhakken, die externe druk op de hiel uitoefenen en zo de botgroei stimuleren.
• Symptomen: Pijnlijke hielbult, zwelling, verdikte achillespees, verergering tijdens activiteit, beperkte enkelbeweging, bewegingspijn, en soms een knisperend geluid.
• Diagnose: Meestal gebaseerd op klachten en symptomen, soms bevestigd met een röntgenfoto.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandelingsopties omvatten schoenaanpassingen, fysiotherapie en ontstekingsremmers. In ernstige gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn, gevolgd door revalidatie.

Beschrijving klachten

Haglundse exostose verwijst naar een abnormale botgroei aan de achterzijde van de hiel. Deze groei ontstaat doorgaans als gevolg van externe druk, wat kan leiden tot ongemak en klachten aan de achterzijde van het hielbeen. Tussen de achillespees en het hielbeen bevindt zich een slijmbeurs, bekend als de bursa retrocalcanea, vernoemd naar een Zweedse orthopedisch chirurg die deze aandoening voor het eerst beschreef. Wanneer naast de aanwezigheid van het uitsteeksel ook ontsteking van de slijmbeurs en de achillespees optreedt, spreken we van het Syndroom van Haglund.

Ontstaanswijze

• Harde hielkap: Het gebruik van schoenen of schaatsen met harde hielkappen is een veelvoorkomende trigger.
• Holvoet (hoge voetboog): Een verhoogd risico op Haglundse exostose wordt gezien bij mensen met een holvoet, wat zich kenmerkt door een hoge voetboog.
• Specifieke groepen: Fanatieke schaatsers en vrouwen die frequent strakke naaldhakken dragen, hebben een verhoogd risico op klachten geassocieerd met het syndroom van Haglund.

Symptomen

• Pijnlijke hielbult: Een harde, pijnlijke bult op de hiel, vooral bij druk.
• Zwelling en roodheid: De hiel kan zwellen, rood worden en warm aanvoelen.
• Pijn en verdikte achillespees: De achillespees kan pijnlijk en verdikt zijn.
• Verergering bij activiteit: Klachten nemen toe tijdens fysieke activiteit of sporten.
• Beperkte enkelbeweging: De enkel kan stijf aanvoelen, wat de beweging beperkt.
• Pijn tijdens beweging: Pijn kan optreden tijdens lopen of rennen, vooral op harde ondergronden.
• Mogelijke geluid in de hiel: Sommige mensen ervaren een knisperend geluid bij het bewegen van de hiel.

Diagnose

Op basis van klachten en symptomen kan de diagnose meestal worden gesteld. De verdikking en zwelling is meestal goed zichtbaar ter hoogte van de hiel. Tevens is het zaak het schoeisel te beoordelen of dit niet te strak zit of wel geschikt is. Er kan een röntgenfoto gemaakt worden op de klachten te bevestigen (om de exostose in beeld te brengen).

Retrocalcaneaire bursitis en behandelingsopties

Retrocalcaneaire bursitis is een ontsteking van de slijmbeurs tussen het calcaneus (hielbeen) en de achillespees, vaak veroorzaakt door verhoogde wrijving. Dit kan leiden tot zwelling, wat druk op de achillespees kan uitoefenen en zo irritatie of ontsteking kan veroorzaken. Een veelvoorkomende oorzaak is een Haglundse exostose, maar structurele overbelasting kan ook symptomen veroorzaken, zoals pijn aan de achterzijde van het hielbeen, lokale drukpijn, ongemak bij het strekken van de enkel en bij het op de tenen staan. Een echografie kan helpen bij de diagnose. De behandeling omvat doorgaans rust, gevolgd door geleidelijke belastingverhoging met specifieke oefeningen. In sommige gevallen kan overwogen worden om een ontstekingsremmer (medicijnen of injectie) te gebruiken, samen met steunzolen aangemeten door een podotherapeut.

(Zelf)behandeling en herstel

• Haglundse exostose en behandelingsopties: Haglundse exostose kan variëren in ernst. Conservatieve behandeling, zoals schoenaanpassingen en fysiotherapie, kan enkele weken tot maanden duren voor verlichting. In ernstige gevallen kan een operatieve ingreep nodig zijn met een herstelperiode van drie tot zes maanden. Gelijktijdige achillespeesproblemen kunnen parallel worden behandeld volgens de richtlijnen voor achillespees tendinopathie.
• Ontstekingsremmers en pijnstilling: Raadpleeg altijd je huisarts in geval van een achillespees- of slijmbeursontsteking voor advies over ontstekingsremmende medicijnen of injecties. Verminder tijdelijk de belasting en neem rust. Overweeg het gebruik van pijnstillers of ijsapplicaties voor verlichting van ontsteking en pijnvermindering.
• Schoenen en steunzolen: Draag geschikte (wandelschoen)schoenen met een zachtere hielkap, of laat je schoenen of schoenzolen aanpassen. Raadpleeg hiervoor een podotherapeut. Als je zelf wilt proberen om de klachten te verlichten, overweeg dan het gebruik van steunzolen (inlays) of hielbeschermers.
• Hulpmiddelen: Gebruik eventueel elleboogkrukken, een rollator of wandelstok om de belasting te verminderen. 
• Chirurgie: Als zelfzorg en conservatieve behandelingen niet effectief zijn of de klachten terugkeren, kan een operatie worden overwogen. Tijdens de operatie wordt de exostose verwijderd, en bij aanwezigheid van een slijmbeurs- en achillespeesontsteking, worden deze ook behandeld. Herstel duurt meestal drie tot zes maanden.
• Revalidatie: Tijdens het herstelproces is het belangrijk om met een loophulpmiddel te lopen en lichte fietsactiviteiten uit te voeren, bij voorkeur op een hometrainer. Oefeningen kunnen in elke fase van de behandeling zinvol zijn. Raadpleeg een fysiotherapeut of gebruik ons trainingsschema op maat als je gericht zelfstandig wilt oefenen. Vind de juiste expert voor zorg op locatie met onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Zitfiets
  • Bosu bal, balans bord of balanskussen
  • Foam roller: Zelfmassage voor ontspanning van de kuitspier indien nodig.
• Gezonde leefstijl en gewichtsbeheersing: Indien er sprake is van een ongezonde leefstijl en/of overgewicht, is gewichtsbeheersing een belangrijk aspect van het herstelproces. Het bereiken van een gezond gewicht kan de mobiliteit verbeteren en diverse voordelen bieden voor de algemene gezondheid. Klik [hier] voor meer informatie over dit onderwerp of maak gebruik van onze beschikbare e-learning.
• Optimale preventie: Kies schoenen met voldoende ondersteuning, integreer regelmatige rekoefeningen en versterkende oefeningen en overweeg het gebruik van speciale tape of een brace tijdens intensieve activiteiten. Een grondige warming-up is van groot belang.