Dementie, alzheimer's ziekte, vasculaire dementie, lewy body dementie, alzheimer's disease, vascular dementia, lewy body dementia

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Dementie is een verzamelnaam voor ernstige cognitieve achteruitgang die het dagelijkse leven ontregelt. Het omvat diverse hersenaandoeningen, zoals Alzheimer, vasculaire dementie en Parkinson's dementie.
• Ontstaanswijze: Dementie ontstaat door schade aan de hersenen, vaak veroorzaakt door genetische factoren, veroudering of levensstijlkeuzes.
• Symptomen: Mensen met dementie ervaren geheugenverlies, moeite met dagelijkse taken, verwarring, taalproblemen, slecht oordeel en stemmingswisselingen, wat kan leiden tot ernstige beperkingen.
• Diagnose: Artsen stellen de diagnose met medische onderzoeken, geheugentests en soms beeldvormende onderzoeken, zoals CT-scans of MRI's, om andere oorzaken uit te sluiten.
• (Zelf)behandeling en herstel: Dementie is niet te genezen, maar medicijnen en therapieën kunnen symptomen tijdelijk verlichten. Begrip van de diagnose, familieondersteuning en voortdurende zorg zijn belangrijk. Het behouden van zelfstandigheid en een veilige leefomgeving zijn van groot belang.

Beschrijving klachten

Dementie is een verzamelnaam voor symptomen van cognitieve achteruitgang zoals moeite met onthouden, denken en redeneren, die sterk genoeg zijn om het dagelijkse leven te beïnvloeden. Het is geen specifieke ziekte, maar een algemene term die een verscheidenheid aan hersenaandoeningen beschrijft, waaronder de ziekte van Alzheimer. Mensen met dementie kunnen problemen ondervinden met hun geheugen, taal, probleemoplossend vermogen of het uitvoeren van dagelijkse taken, en deze problemen kunnen hun emotioneel welzijn en gedrag beïnvloeden. Hoewel dementie meestal ouderen treft, is het geen normaal onderdeel van het ouder worden, en een vroege herkenning kan helpen bij het plannen van de juiste zorg en ondersteuning. In Nederland leven naar schatting ongeveer 300.000 mensen met dementie. Dit aantal is verwacht in de toekomst te stijgen door de vergrijzing van de bevolking. Zo wordt geschat dat het aantal mensen met dementie zal oplopen naar meer dan een half miljoen in 2040 en ruim 620.000 in 2050. Dementie treft vooral ouderen en de prevalentie neemt toe met de leeftijd. Het komt ook vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Verschillende vormen van dementie

• De ziekte van Alzheimer: Gekenmerkt door progressief geheugenverlies en cognitieve achteruitgang, is Alzheimer de meest voorkomende vorm van dementie.
• Lewy body dementie: Deze vorm gaat gepaard met visuele hallucinaties, motorische problemen en fluctuerende cognitieve symptomen.
• Vasculaire dementie: Veroorzaakt door hersenletsel na beroertes, leidt deze vorm tot cognitieve problemen en wordt vaak geassocieerd met cardiovasculaire aandoeningen.
• Frontotemporale dementie: Gekenmerkt door veranderingen in persoonlijkheid en gedrag, tast deze vorm de frontale en temporale hersenkwabben aan.
• Creutzfeldt-Jakob-ziekte: Een zeldzame en snel progressieve vorm van dementie veroorzaakt door abnormale eiwitten in de hersenen.
• Primaire progressieve afasie: Dit type dementie beïnvloedt taalvaardigheden en communicatie.
• Gemengde dementie: Wanneer meerdere vormen van dementie tegelijkertijd voorkomen, wordt dit als gemengde dementie beschouwd.

Ontstaanswijze

• Hersenaandoeningen: Dementie kan ontstaan door verschillende aandoeningen, waaronder de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie (bijvoorbeeld na een beroerte), Lewy body dementie en frontotemporale dementie.
• Schade aan hersencellen: Dit is een kernkenmerk van dementie, waarbij de hersencellen beschadigd raken en hun functie verliezen, wat leidt tot symptomen zoals geheugenverlies en verwarring.
• Ophoping van eiwitten: Bij bepaalde soorten dementie, zoals de ziekte van Alzheimer, hopen abnormale eiwitten zoals bèta-amyloïde en tau zich op in de hersenen, wat leidt tot celbeschadiging.
• Verstoorde verbindingen tussen hersencellen: Naast de directe schade aan cellen, worden ook de verbindingen tussen de hersencellen aangetast, wat de communicatie tussen verschillende delen van de hersenen beïnvloedt.
• Veranderingen in bloedtoevoer naar de hersenen: Bij vasculaire dementie worden de hersenen beschadigd door problemen met de bloedtoevoer, vaak veroorzaakt door beroertes of andere hart- en vaatziekten.
• Erfelijkheid en genetische factoren: Hoewel de meeste gevallen van dementie niet direct erfelijk zijn, spelen genetische factoren bij sommige vormen, zoals bepaalde types van de ziekte van Alzheimer, wel een rol.
• Leeftijd: De kans op het ontwikkelen van dementie neemt toe met de leeftijd, vooral na de leeftijd van 65 jaar.
• Leefstijlfactoren en gezondheid: Risicofactoren zoals hoge bloeddruk, cholesterol, diabetes, overgewicht, roken, en gebrek aan lichamelijke activiteit kunnen de kans op het ontwikkelen van dementie verhogen.
• Progressief verloop: Dementie ontwikkelt zich over het algemeen geleidelijk, waarbij de symptomen in de loop van de tijd erger worden.

Symptomen

• Geheugenverlies: Het meest kenmerkende symptoom, vaak merkbaar als het vergeten van recent geleerde informatie of belangrijke data en gebeurtenissen.
• Moeilijkheden met dagelijkse taken: Problemen met het uitvoeren van bekende taken, zoals koken, boodschappen doen, of het beheren van financiën.
• Verwarring met tijd en plaats: Mensen met dementie kunnen gedesoriënteerd raken in tijd en plaats, zoals het vergeten van de dag of maand, of niet weten waar ze zijn.
• Problemen met spreken of schrijven: Moeite met het vinden van de juiste woorden, het volgen of deelnemen aan gesprekken, en soms het stoppen midden in een gesprek of herhalen van woorden.
• Verminderd beoordelingsvermogen: Moeilijkheden met besluitvorming, zoals slechte financiële beslissingen of verwaarlozen van persoonlijke hygiëne.
• Stemmingswisselingen en gedragsveranderingen: Veranderingen in stemming, zoals snel geïrriteerd, verdrietig, angstig of verward zijn. Ook kan er sprake zijn van apathie of sociale terugtrekking.
• Visuele en ruimtelijke problemen: Moeilijkheden met diepteperceptie, problemen met balans.
• Persoonlijkheidsveranderingen: Veranderingen in persoonlijkheid en gedrag, zoals achterdocht, depressieve symptomen, of agressie.
• Moeilijkheden bij complexe taken: Uitdagingen bij het uitvoeren van taken die meerdere stappen vereisen, zoals het plannen van een maaltijd of het organiseren van een agenda.
• Veranderd slaappatroon: Verstoord slaappatroon, waaronder overdag veel slapen of 's nachts wakker zijn.

Diagnose

Het stellen van een nauwkeurige diagnose van dementie vereist een zorgvuldige medische evaluatie, waarbij geheugentests, lichamelijk onderzoek en indien nodig beeldvormende onderzoeken zoals een CT of MRI worden uitgevoerd. Dit proces begint meestal met het opmerken van symptomen zoals geheugenproblemen, gedragsveranderingen of communicatieproblemen, waarna een uitgebreide medische beoordeling wordt uitgevoerd om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten. Hierdoor kan de juiste zorg en ondersteuning worden geboden aan mensen met dementie.

(Zelf)behandeling en herstel

• Herkenning, acceptatie en prognose: Het herkennen en accepteren van dementie is belangrijk als eerste stap na de diagnose. Dit begrip vormt de basis voor het nemen van verdere acties en het aanpassen aan de aandoening. Het verloop van dementie is persoonsafhankelijk en varieert afhankelijk van het type. Het is belangrijk om te realiseren dat de progressie kan verschillen. Vroege interventie en gespecialiseerde zorg zijn van belang en dragen bij aan het behouden van kwaliteit van leven.
• Medicatie: In sommige gevallen kunnen medicijnen worden voorgeschreven om de symptomen van dementie tijdelijk te verbeteren. Het is belangrijk om medicatie altijd in overleg met een arts te gebruiken, omdat de effecten en bijwerkingen zorgvuldig moeten worden geëvalueerd.
• Professioneel advies en veiligheidsmaatregelen bij dementie: Het zoeken van professioneel advies van experts in dementiezorg, zoals artsen en neurologen, is cruciaal. Deze specialisten zijn essentieel voor het ontwikkelen van behandelplannen die specifiek zijn afgestemd op de unieke behoeften van elke patiënt met dementie. Bovendien biedt een alarm- of noodknop extra veiligheid voor momenten van onzekerheid of nood, zoals bij verdwaalgedrag of acute medische situaties, waardoor snelle hulp mogelijk is.
• Ondersteunende gemeenschappen en groepen: Het zoeken naar lokale ondersteuningsgemeenschappen en groepen biedt een netwerk van gelijkgestemde individuen die praktische adviezen en emotionele steun kunnen bieden. Deze gemeenschappen zijn waardevolle bronnen van informatie en begrip.
• Fysieke activiteit bij dementie en fysiotherapie: Bij dementie is het verbeteren en behouden van fysieke activiteit essentieel, waarbij activiteiten geleidelijk en met aandacht voor individuele behoeften verhoogd dienen te worden. Onze BehandelaarWijzer helpt je bij het vinden van een gespecialiseerde fysiotherapeut of specifieke oefengroepen voor dementie in de buurt. Voor zelfstandige oefeningen bieden wij een trainingsschema op maat, ontworpen om veilig en effectief de fysieke belastbaarheid op te bouwen, rekening houdend met de specifieke uitdagingen van dementie. 
• Hulpmiddelen voor thuis training: Een hometrainer of stoelfiets voor cardio-oefeningen, een oefenmat voor comfort tijdens grondoefeningen, een oefenbal voor balans- en stabiliteitstraining, en weerstandsbanden voor krachttraining en flexibiliteit. Deze tools bieden een veelzijdige aanpak voor een volledige lichaamstraining.
• Ergotherapie: Ergotherapie is gericht op het ondersteunen van mensen met fysieke, mentale of cognitieve beperkingen in hun dagelijkse activiteiten. Het doel is het verbeteren van de zelfstandigheid en kwaliteit van leven door het aanleren van nieuwe vaardigheden, het aanpassen van de omgeving, en het gebruik van hulpmiddelen.
• Cognitie stimuleren: Het is van cruciaal belang om cognitieve stimulatie te bieden bij de zorg voor mensen met dementie. 'De Tijd Vliegt', een muziekboek met nostalgische muziek en afbeeldingen, en het tekstloze A4-prentenboek 'vormgevoel' met 100 foto's zijn beide ontworpen om het geheugen te activeren en hersenactiviteit te stimuleren. Deze hulpmiddelen bieden unieke manieren om herinneringen op te roepen en waardevolle momenten te delen, zelfs in gevorderde stadia van dementie. Daarnaast kunnen spelletjes spelen, zoals Openhartig en Memories, en een voelkussen ook helpen bij het stimuleren van de cognitie en het welzijn van de persoon.
• Leefstijlaanpassingen: Bij mensen met dementie is het optimaliseren van de leefstijl van groot belang. Focus op het bereiken van een gezond gewicht, zorg voor voldoende slaap, een evenwichtig dieet en regelmatige lichaamsbeweging, die essentieel zijn voor een betere algehele gezondheid. Daarnaast is het beperken van alcoholgebruik belangrijk, omdat dit de slaapkwaliteit kan beïnvloeden. Ontdek [hier] meer over het belang van een gezonde leefstijlen verrijk je kennis met onze e-learning. ​