Lage rugpijn, aspecifieke lage rugpijn, spit, lumbago, facetgewrichtsproblemen, facetsyndroom, lower back pain, facet joint syndrome

Samenvatting

• Beschrijving klachten: Aspecifieke lage rugpijn (spit/lumbago) is rugpijn zonder duidelijke oorzaak en komt het meest voor. De pijn zit tussen de onderste ribben en billen, en kan plotseling of geleidelijk ontstaan. Slechts 5-10% van de gevallen heeft een specifieke oorzaak, zoals een hernia of fractuur.
• Ontstaanswijze: Ontstaat vaak door een combinatie van overbelasting, verkeerde houding, weinig beweging, stress of aanleg. Soms speelt slijtage of een probleem met de wervelkolom mee.
• Symptomen: Pijn onder in de rug, soms met uitstraling naar de bil of het bovenbeen (meestal niet verder dan de knie), stijfheid en verergering bij bewegen of lang zitten.
• Diagnose: De diagnose wordt gesteld op basis van het klachtenpatroon en lichamelijk onderzoek. Aanvullend onderzoek is alleen nodig bij aanwijzingen voor een ernstige oorzaak.
• (Zelf)behandeling en herstel: Blijf in beweging, bouw activiteiten rustig op en doe oefeningen. Meestal verdwijnen de klachten binnen 6 weken. Een gezonde leefstijl en goede ergonomie helpen het herstel en verkleinen de kans op terugkeer.

Ontstaanswijze

• Mechanische factoren: Overbelasting door zwaar tillen, plotselinge bewegingen, en onjuist bewegen gecombineerd met een slechte houding kunnen de rug belasten.
• Degeneratieve factoren: Door veroudering en schade aan de tussenwervelschijven kan rugpijn ontstaan. Preventie en zorg zijn essentieel voor het beheer van deze klachten.
• Lumbale instabiliteit: Dit betreft een verminderde stabiliteit in de onderrug. Als de ondersteunende structuren van de wervelkolom niet goed samenwerken, kan dit rugklachten veroorzaken.
• Facetgewrichtsproblemen: Facetgewrichten, gelegen aan de achterzijde van de wervelkolom, zijn essentieel voor beweging en stabiliteit. Een disfunctie in deze gewrichten kan leiden tot stijfheid, disbalans en pijn.
• Leefstijl en houdingsfactoren: Een inactieve leefstijl en verkeerde houding kunnen de rug belasten en pijn veroorzaken, vooral tijdens activiteiten zoals tillen.
• Slaapgerelateerde factoren: Slapen op een oncomfortabel matras of in een verkeerde houding kan rugpijn veroorzaken.
• Genetische factoren: Bij sommigen is er vanwege hun genetische samenstelling een grotere kans op rugproblemen.
• Psychologische factoren: Chronische stress kan spierspanning en rugpijn veroorzaken.
• Lichaamsgewicht: Overgewicht legt extra druk op de wervelkolom.
• Zwangerschap: Door de groeiende buik verschuift het zwaartepunt, wat druk op de rug zet en rugpijn kan veroorzaken.
• Eerdere rugpijn: Eerdere klachten kunnen leiden tot terugkerende rugproblemen.
• Medische aandoeningen: Aandoeningen zoals reumatoïde artritis, osteoporose en hernia kunnen bijdragen aan rugpijn. Het is essentieel deze tijdig te herkennen en adequaat te behandelen.

Symptomen

• Hoofdsymptoom: Zeurende lage rugpijn, stekend bij bepaalde bewegingen.
• Uitstralende pijn: Pijn kan zich uitbreiden van de bil naar het bovenbeen, vaak tot de knie. Wanneer de uitstraling voorbij de knie reikt, richting het onderbeen of voet, is dit vaak kenmerkend voor klachtenbeelden zoals het lumbosacraal radiculair syndroom (rughernia) of het piriformis-syndroom. Echter, in sommige gevallen kan dit ook voorkomen bij aspecifieke lage rugpijn. Wees alert op symptomen en samenhang om de klacht te classificeren.
• Verergering van de pijn: Pijn die toeneemt door bepaalde houdingen, bewegingen, of langdurig zitten of staan.
• Stijfheid: Ochtendstijfheid die vaak vermindert na beweging. Hoewel dit typisch is voor dit klachtenbeeld, kunnen dergelijke symptomen ook kenmerkend zijn voor bijvoorbeeld artrose. Let op de overlap van symptomen bij verschillende aandoeningen.
• Beïnvloedende factoren: Klachten kunnen periodiek terugkeren, met name na intensieve activiteiten, stress of koude en vochtige weersomstandigheden.

Diagnose

De diagnose wordt vastgesteld aan de hand van een anamnese (vraaggesprek) en zo nodig een lichamelijk onderzoek. Bij uitstralende pijn in het been, wordt vaak een neurologisch onderzoek gedaan om een lumbosacraal radiculair syndroom uit te sluiten. Bij twijfel kan er, indien daar aanleiding voor is, worden besloten om eerst specifieke lage rugpijn uit te sluiten via beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto of MRI. In de meeste situaties is beeldvormend onderzoek echter niet nodig, omdat eventueel waargenomen afwijkingen vaak weinig zeggen over de daadwerkelijke rugpijn die de patiënt ervaart. Bij herhaaldelijke episodes van aspecifieke lage rugpijn kan er mogelijk sprake zijn van lumbale instabiliteit of MCI: motor control impairment (stoornissen in de aansturing van spieren). Vraag je je af of je een hernia hebt?

Doe hier de hernia zelftest

(Zelf)behandeling en herstel

• Kennis en prognose: Het is essentieel om goed geïnformeerd te zijn over de aard en prognose van lage rugpijn. Een geruststellend feit is dat in 80-90% van de gevallen van aspecifieke lage rugpijn, de klachten binnen een periode van 4 tot 6 weken spontaan verdwijnen. Als de pijn echter na drie weken nog niet minder wordt, kan dit duiden op een afwijkend berloop en is het verstandig verdere stappen te overwegen.
• Vroegtijdige signalering: Leer de vroege signalen van een opkomende rugpijn episode herkennen en onderneem direct actie om verergering te voorkomen.
• Pijnbehandeling en actieve zorg: Bij intense pijn, vooral in de acute fase, is het raadzaam om in overleg met je huisarts gebruik te maken van pijnstilling of warmtepleisters. Het is tevens belangrijk om gedoseerd actief te blijven: korte wandelingen afgewisseld met rustmomenten zijn ideaal. Probeer langdurig zitten en zware belastingen te vermijden.
• Gebruik van ondersteunende hulpmiddelen: In situaties van zware lichamelijke inspanning, zoals tegels leggen, kan het dragen van een rugbrace ondersteuning bieden. Zorg echter dat het gebruik hiervan tijdelijk is en dat je niet afhankelijk wordt van de brace. Overweeg het gebruik van een massagekussen voor pijnverlichting.
• Oefeningen en preventie: Het is van belang om met een oefenschema voor lage rugpijn te starten dat aansluit bij de intensiteit van je klachten. CORE stability oefeningen zijn aan te raden voor preventie en om herhaling van klachten te voorkomen.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: een oefenmat, oefenbal, buikspierbank en een buikspierwiel.
• Behandeling van belemmerende factoren: Bepaalde factoren, zoals gewrichtsstijfheid of verminderde mobiliteit, kunnen het herstelproces beïnvloeden. In zulke situaties kunnen aanvullende behandelingen, zoals mobilisaties of manipulaties, uitkomst bieden. Raadpleeg hiervoor een fysiotherapeut of manueel therapeut. Vind de ideale expert met onze BehandelaarWijzer. 
• Psychologische ondersteuning: Stress, angst en depressie kunnen leiden tot langdurige rugklachten. Overweeg bij deze symptomen een afspraak met een psychosomatisch fysiotherapeut of psycholoog.
• Gezonde leefstijl: Als je leefstijl niet optimaal is, is het raadzaam hieraan te werken. Dit reduceert de risico's op diverse gezondheidsklachten. Bovendien is het gunstig voor gewichtsreductie, aangezien overgewicht een risicofactor is voor lage rugpijn. Het bevordert ook de balans tussen activiteit en rust, alsook tussen lichaam en geest. Dit brengt additionele voordelen voor je totale welzijn. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.