Triggerfinger, springvinger, hokkende vinger, tenosynovitis stenosans, springduim, triggerthumb, locking finger, stenosing tenosynovitis

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Een triggerfinger of triggerthumb is een aandoening waarbij de buigpees van een vinger of duim verdikt, wat leidt tot stroefheid in de peesschede. Dit resulteert in een haperende beweging en soms een schokkend strekken van de vinger of duim.
• Ontstaanswijze: Kan ontstaan door trauma, overbelasting, of spontaan. Risicofactoren zijn reumatoïde artritis, diabetes, bepaalde beroepen en leeftijd/geslacht (vaker bij vrouwen, 40-60 jaar). Bij kinderen hangt het samen met de ontwikkeling van de pees en peesschede.
• Symptomen: Pijn en zwelling aan de voorzijde van de hand, ontstekingssymptomen, haperen en doorschieten van de vinger, bewegingsbeperking, klikkend geluid, ochtendstijfheid, en verminderde grijpkracht.
• Diagnose: Gebaseerd op symptomen en fysiek onderzoek, soms aangevuld met beeldvormende diagnostiek zoals röntgenfoto's, echografie of MRI.
• (Zelf)behandeling en herstel: Begint met rust en observatie, gevolgd door het gebruik van een spalk of tape. Corticosteroïden injecties, (hand)fysiotherapie en specifieke oefeningen, en in ernstige gevallen chirurgische ingrepen zijn mogelijk.

Beschrijving van de aandoening

Een "triggerfinger" of "triggerthumb" ontstaat wanneer de buigpees van een vinger verdikt is, waardoor deze moeizaam door de peesschede, een soort tunneltje, glijdt. Dit leidt tot een situatie waarbij de vinger moeilijk strekt, hapert en vervolgens met een schok rechttrekt, vergelijkbaar met het afvuren van een revolver. De buigpezen in de hand en vingers worden normaal op hun plek gehouden door pulleys (ringbandjes). Bij een "klimvinger" zijn één of meerdere van deze bandjes gescheurd. Bij een triggerfinger is er echter een knobbel op de pees die niet goed door de tunnel past, en als deze uiteindelijk doorschiet veroorzaakt dit pijn. Deze pijn wordt vaak hoger in de vinger gevoeld, hoewel het probleem zich bij de tunnel bevindt. Triggerfinger komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, met name in de leeftijdscategorie van 45 tot 65 jaar.

Uitleg afbeelding: A1 pulley = een ringbandje in de vinger dat ervoor zorgt dat de buigpees aan de binnenzijde van de vinger op zijn plek blijft, dicht bij het bot, wanneer er kracht wordt uitgeoefend. Per vinger zijn er 5 pulleys (A1, A2, A3, A4 en A5). Op de afbeelding is het voorbeeld getoond aan de wijsvinger.

Ontstaanswijze

• Trauma of zware inspanning: Triggervinger kan ontstaan door een trauma of intense inspanning, maar vaak is er geen duidelijke oorzaak en ontstaat het spontaan.
• Irritatie van de peesschede: Een veelvoorkomende oorzaak is irritatie van de peesschede, vaak door overbelasting zoals repetitieve bewegingen, knijpen, en krachtig gebruik van handen en vingers.
• Verdikking van de pees: Er is meestal sprake van een verdikking in de pees, soms voelbaar als een knobbel langs het verloop van de pees.
• Risicofactoren: Personen met reumatoïde artritis of diabetes hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een triggervinger.
• Leeftijd en geslacht: De aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en is het meest prevalent in de leeftijdscategorie van 40 tot 60 jaar.
• Beroepsgebonden risico's: Werkzaamheden die constante hand- of vingerbewegingen vereisen, zoals typen of het bespelen van muziekinstrumenten, kunnen het risico op een triggervinger verhogen.

Triggerfinger of triggerthumb bij kinderen

Bij kinderen komt een triggerfinger of triggerthumb ook regelmatig voor, waarbij de triggerthumb vaker wordt gezien dan de triggerfinger. De exacte oorzaak van deze aandoening bij kinderen is nog niet volledig duidelijk, maar het lijkt gerelateerd te zijn aan de ontwikkeling en groei van de pees en peesschede (de tunnel waar de pees doorheen loopt) in de eerste twee levensjaren. Activiteiten zoals kruipen, en het frequente vallen en opstaan in deze levensfase, kunnen mogelijk bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening. Als je merkt dat de duim van je kind 'vast' blijft staan, is het aan te raden om dit door een huisarts te laten beoordelen.

Symptomen

• Pijn en zwelling: Pijn net onder het begin van de vinger, aan de voorzijde van de hand, vaak gepaard gaande met zwelling van de pees.
• Ontstekingssymptomen: Bij een ontsteking zijn er symptomen zoals zwelling, roodheid, en een plaatselijk warmer aanvoelende huid.
• Haperen en doorschieten: Het meest kenmerkende symptoom is dat de vinger hapert bij het strekken en vervolgens ineens doorschiet, omdat de verdikte pees door de te nauwe tunnel moet.
• Bewegingsbeperking: Bij een ernstige verdikking of ontsteking van de pees kan de vinger niet meer volledig gestrekt worden, doordat de pees niet meer door de tunnel past.
• Klikkend geluid: Soms is er een klikkend geluid hoorbaar wanneer de vinger beweegt.
• Stijfheid in de ochtend: Stijfheid in de aangedane vinger, vooral 's ochtends of na een periode van inactiviteit.
• Verminderde grijpkracht: Vermindering van de grijpkracht en de behendigheid van de aangedane vinger of hand.

Diagnose

Voor de diagnose van een triggerfinger of triggerthumb wordt voornamelijk gekeken naar de klachten en symptomen van de patiënt. De arts zal observeren hoe de vinger of duim buigt en strekt, en letten op de aanwezigheid van zwelling of tekenen van ontsteking. Indien de diagnose na dit klinisch onderzoek nog onduidelijk is, kan beeldvormende diagnostiek worden ingezet voor bevestiging. Dit kan bestaan uit een röntgenfoto, een echografie of een MRI-scan, afhankelijk van de specifieke situatie. Het is belangrijk om deze stappen en mogelijke vervolgonderzoeken te bespreken met je huisarts, die de meest geschikte diagnostische route voor jouw specifieke geval kan adviseren.

Symptoomovereenkomsten bij handaandoeningen

Bij de differentiaaldiagnostiek van een triggerfinger is het belangrijk om rekening te houden met aandoeningen die vergelijkbare symptomen vertonen. Zo heeft een triggerfinger symptoomovereenkomsten met aandoeningen zoals een klimvinger, mallet vinger of een boutonnière deformiteit. 

Voor een triggerthumb geldt dat deze veel gemeenschappelijke kenmerken heeft met de ziekte van De Quervain, een roeierspols, carpaal tunnel syndroom, CMC I artrose, of een ganglion van de pols. 

(Zelf)behandeling en herstel

• Afwachtend beleid: Aan het begin van de klachten wordt aangeraden om de belasting op de aangedane vinger te verminderen, waardoor de pees kan herstellen. Vaak verbeteren de klachten vanzelf binnen drie tot zes maanden. Voor directe pijnverlichting zijn pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen geschikt. Bij hevige pijn is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts voor een sterkere pijnmedicatie.
• Spalk, brace of tape: Het gebruik van een spalk, brace of tape kan de vinger immobiliseren, wat helpt de pees te ontlasten en de hersteltijd te versnellen, vooral in de vroege stadia van de klachten.
• Corticosteroïden injectie: Indien eerdere methoden niet helpen, kan een injectie met corticosteroïden de ontsteking en zwelling verminderen en snelle verlichting bieden.
• Chirurgische ingreep: Als de klachten aanhouden en andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie overwogen worden. Tijdens de operatie splijt de chirurg de pulley in de hand om meer ruimte te creëren voor de pees, wat kan leiden tot verlichting van pijn en verbeterde handfunctie. Na de operatie duurt het herstel doorgaans zes tot acht weken, inclusief oefeningen om de handmobiliteit te herstellen.
• Huidverzorgingsproducten: Het gebruik van littekencreme kan helpen om de huid van de handen soepel te houden, vooral na chirurgische ingrepen.
• (Hand)fysiotherapie en oefeningen: Zowel bij een conservatieve aanpak als na een operatie voor een triggerfinger, is fysiotherapie en het uitvoeren van specifieke oefeningen van belang. Het is belangrijk om belastende bewegingen tijdelijk te vermijden en op het juiste moment te starten met oefeningen. Deze oefeningen kun je het beste doen onder begeleiding van een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in handtherapie, of begin zelfstandig met ons trainingsprogramma op maat of zoek een gekwalificeerde zorgprofessional in jouw omgeving via onze BehandelaarWijzer.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor effectieve trainingen adviseren we:
  • Crosstrainer
  • Roeiapparaat
  • Hand- en polstrainer set
  • Pols trainer
  • Oefenmat
  • Oefenbal 
  • Weerstandsbanden
  • Halterbank
  • Verstelbare dumbbellset
• Ergotherapie: Kan nuttig zijn bij de behandeling van triggerfinger. Ergotherapeuten kunnen patiënten helpen door het adviseren van pijnverlichtende hulpmiddelen. Vraag je arts om een verwijzing naar een ergotherapeut om je herstel te verbeteren.
• Leefstijlveranderingen: Verbeteren van leefstijl, zoals werk-, slaap- en sportgewoonten, is belangrijk. Streef naar een gezond gewicht, eet gezond en beweeg voldoende. Stress kan spierspanning veroorzaken en het herstel belemmeren. Overweeg bij stress, stressverlagende technieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen. Dit vermindert het risico op diverse gezondheidsproblemen en bevordert de algehele gezondheid. Meer hierover lees je [hier] of bekijk de beschikbare e-learning.
• Preventie: Om een triggerfinger zo veel als mogelijk te voorkomen en verlichten, is het belangrijk om overbelasting te vermijden. Dit houdt in dat je activiteiten dient te mijden die de vinger belasten, zoals bepaalde sporten of huishoudelijke taken zoals knijpen en wringen. Gebruik eventueel fitnesshandschoenen of compressiehandschoenen bij activiteiten zoals krachttraining om extra ondersteuning te bieden en blessures te verminderen.