Posterieur enkel impingement, inklemming aan de achterzijde van het enkelgewricht, talaere compressie syndroom, os trigonum syndroom, notenkraker syndroom, posterior ankle impingement, dancer's heel, posterior impingement syndrome

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Posterieur enkel impingement veroorzaakt enkelpijn en beperkte mobiliteit door beklemming aan de achterzijde van het enkelgewricht.
• Ontstaanswijze: De oorzaak kan komen door herhaalde enkelverzwikkingen, overbelasting, en specifieke sportbewegingen waarbij de enkel naar beneden wordt bewogen, evenals factoren zoals een instabiele enkel, een afwijkende voetstand, en de aanwezigheid van een extra botstukje genaamd een "os trigonum."
• Symptomen: Langdurige enkelpijn, enkelzwelling, pijn bij neerwaartse voetbeweging, beperkte beweging, verergerde pijn bij springen, zwikrisico, gewrichtskapselverdikking, en drukpijn aan de achterzijde van de enkel.
• Diagnose: Gebaseerd op klinische klachten en lichamelijk onderzoek. Beeldvorming, zoals röntgenfoto's en echografie, bevestigt de diagnose.
• (Zelf)behandeling en herstel: Conservatieve maatregelen met rust, ondersteunende middelen, fysiotherapie, en oefeningen zijn de eerste behandelingsopties. Soms is een operatieve ingreep nodig. 

Beschrijving klachten

Bij een posterieur enkel impingement is er sprake van een beklemming aan de achterzijde van het enkelgewricht, waar het uiteinde van het scheenbeen (tibia) en het hielbeen (calcaneus) samenkomen. Tussen deze botdelen kunnen de talus (sprongbeen), het gewrichtskapsel, de ligamenten (banden), en de pezen van spieren (vaak de pees van de m. flexor hallucis longus, ook wel bekend als de grote-teenspier) klem komen te zitten. Deze beklemming doet zich doorgaans voor wanneer de enkel wordt gestrekt. Mogelijke oorzaken van deze beklemming zijn een osteofyt (botuitsteeksel), een os trigonum, of weke delen zoals het gewrichtskapsel, verdikte ligamenten, spieren of pezen zijn.

Overzicht van posterieur enkel impingement en gerelateerde termen

• Os trigonum: Een os trigonum is een anatomische afwijking die voorkomt bij 2% van de bevolking. Het betreft een extra stukje botweefsel aan de achterzijde van de talus (sprongbeen) en wordt vaak geassocieerd met posterieur enkel impingement.
• Synovium: In de enkel bevindt zich synovium, een slijmvlies dat gewrichtsvloeistof aanmaakt om de gewrichtsbeweging soepel te laten verlopen. Bij posterieur enkel impingement kan het gewrichtskapsel of synovium geïrriteerd of ontstoken raken, wat resulteert in verdikking en inklemming.
• Vormen van inklemming: Net zoals bij anterieur enkel impingement, zijn er twee hoofdtypen inklemmingen bij posterieur enkel impingement. Een "bony impingement" wordt veroorzaakt door een botuitsteeksel (meestal gevoeld aan de achter- en buitenzijde van de enkel), terwijl "weke delen impingement" veroorzaakt wordt door andere weefsels (meestal gevoeld aan de achter- en binnenzijde van de enkel). Vaak komt een combinatie van beide vormen van inklemming voor.

Ontstaanswijze

• Enkeltrauma en botuitsteeksel: Herhaalde enkelverzwikkingen kunnen enkelgewrichtsschade veroorzaken en leiden tot de vorming van botuitsteeksels, wat resulteert in beklemming.
• Overbelasting: Overmatige stress op enkel en voet leidt tot irritatie, ontsteking en weefselverdikking, wat inklemming veroorzaakt.
• Sportactiviteiten: Sporters die krachtig naar beneden bewegen, zoals balletdansers, hardlopers en basketballers, hebben een verhoogd risico op posterieur enkel impingement.
• Enkelinstabiliteit: Instabiliteit verhoogt het risico door veranderingen in de gewrichtsanatomie.
• Voetstandsafwijkingen: Standsafwijkingen, zoals platvoeten, vergroten het risico.
• Aanwezigheid van os trigonum: Een os trigonum, een extra botfragment aan de achterzijde van het hielbeen, vergroot eveneens de kans op posterieur enkel impingement.

Symptomen

• Chronische enkelpijn: Aanhoudende pijn aan de achter- en zijkant van de enkel.
• Enkelzwelling: Zwelling aan de achterzijde van de enkel.
• Pijn bij neerwaartse voetbeweging: Pijn bij het naar beneden bewegen van de voet.
• Bewegingsvrijheid intact: Doorgaans geen beperkingen in enkelbeweging.
• Toename van pijn bij springen: Pijn wordt erger tijdens sprongen.
• Verhoogd zwikrisico: Geschiedenis van enkelverzwikking vergroot het risico.
• Gewrichtskapselverdikking: Verdikking van het gewrichtskapsel.
• Drukpijn achterzijde enkel: Pijn bij druk op het enkelgewricht aan de achterkant.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van klachten, voorgeschiedenis van enkeltrauma's en lichamelijk onderzoek om drukpijn en bewegingsbeperkingen te beoordelen. In de beginfase kunnen de klachten soms verward worden met andere aandoeningen in dezelfde regio vanwege vergelijkbare kenmerken. Als de klachten aanhouden en een afwijkend beloop vertonen, kan verder onderzoek worden overwogen. Röntgenfoto's worden gebruikt bij verdenking van een os trigonum, terwijl echografie wordt ingezet om zwelling in het gewrichtskapsel, spieren of pezen te beoordelen bij een weke delen impingement.

(Zelf)behandeling en herstel

• Eerste stappen in de behandeling: In het begin proberen we een voorzichtige aanpak zonder operatie. Dit houdt in dat we de enkel rust geven en proberen te ontlasten. Overleg met je huisarts of specialist over mogelijke manieren om de pijn te verminderen, zoals het gebruik van pijnstillers of ontstekingsremmende injecties met corticosteroïden.
• Brace en tape: Om de enkel te ondersteunen, kan het dragen van een brace of stabiliserende tape nuttig zijn. Voor gedetailleerde instructies over het aanleggen van tape, bekijk de video onderaan de pagina.
• Kies geschikte schoenen: Draag schoenen met een stevige, niet te smalle pasvorm en een platte zool om je voeten te beschermen en te isoleren tegen kou.
• Overweeg podotherapie: Een bezoek aan een podotherapeut kan waardevol zijn. Zij kunnen advies geven over de stand van je voeten, drukverdeling, eventuele beenlengteverschillen en het gebruik van inlegzolen.
• Zelfzorg met steunzolen: Als je liever niet direct naar een podotherapeut gaat, kun je overwegen om zelf steunzolen uit te proberen. Er zijn verschillende soorten beschikbaar om de druk op je voeten te verlichten en de juiste ondersteuning te bieden.
• Fysiotherapie en oefeningen: Als je mobiliteitsproblemen ervaart, overweeg dan fysiotherapie. Start met oefeningen binnen je pijngrens om de mobiliteit, stabiliteit, kracht en belastbaarheid van je enkel en voet te verbeteren. Je kunt een fysiotherapeut raadplegen of gebruikmaken van ons trainingsschema op maat als je zelfstandig wilt trainen. Gebruik de BehandelaarWijzer om de juiste expert in jouw omgeving te vinden.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Zitfiets
  • ​Bosu bal, balans bord of balanskussen
• Elektrostimulatie voor spierversterking: elektrostimulatie kan de enkelspieren versterken en zo pijn verminderen en mobiliteit verbeteren bij posterieur enkel impingement. Overleg met een specialist voor behandelingsopties.
• Chirurgie: Als de klachten niet verbeteren met bovenstaande maatregelen en een botuitsteeksel de oorzaak is, kan een operatieve verwijdering van het uitsteeksel worden overwogen. Na de operatie volgt een herstelperiode van 6 tot 8 weken. Het is raadzaam om tijdelijk elleboogkrukken, een rollator of wandelstok te gebruiken en de belastbaarheid geleidelijk op te bouwen, mogelijk onder begeleiding van een fysiotherapeut of met behulp van een op maat gemaakt trainingsprogramma.
• Een gezonde leefstijl en gewichtsbeheersing: Een gezonde leefstijl en gewichtsbeheersing spelen een belangrijke rol. Als ongezonde gewoonten en overgewicht een impact hebben, overweeg dan gewichtsverlies om de druk op gewrichten te verminderen en het herstel te ondersteunen. Indien nodig, zoek begeleiding en advies bij een zorgprofessional. Lees verder over dit onderwerp [hier] of maak gebruik van de onderstaande e-learning.
• Optimale preventie: Kies ondersteunende schoenen, voer regelmatige rekoefeningen en versterkende oefeningen uit, en overweeg tape of een brace bij intensieve activiteiten. Een zorgvuldige warming-up is essentieel.​