Hallux rigidus, stijve grote teen, stiff big toe, degenerative arthritis of the big toe

Samenvatting

• Klachtenbeschrijving: Hallux rigidus is een pijnlijke, degeneratieve aandoening van het MTP-gewricht (metatarsophalangeale gewricht) van de grote teen, gekenmerkt door beperkte mobiliteit en osteofytenvorming (botwoekeringen).
• Ontstaanswijze: Risicofactoren zijn genetische aanleg, voetafwijkingen, overgewicht, ongelukken en samenhang met hallux valgus.
• Symptomen: Klachten omvatten pijn, stijfheid, verminderde beweging, moeite met lopen op de tenen, en soms zwelling.
• Diagnose: De diagnose wordt vaak gesteld op basis van symptomen en röntgenfoto's die botgroei bevestigen.
• (Zelf)behandeling en herstel: Behandeling omvat medicatie, aangepaste schoenen, inlegzolen, teenspalken, fysiotherapie, oefeningen, chirurgie bij benige uitwassen, leefstijlverbetering en preventieve maatregelen.

Beschrijving klachten

Hallux rigidus is een pijnlijke, degeneratieve aandoening van het MTP-gewricht (metatarsophalangeale gewricht). Dit gewricht bevindt zich tussen het middenvoetsbeentje (metatarsus) en het basiskootje van de grote teen (de proximale phalanx). Hallux rigidus wordt gekenmerkt door beperkte mobiliteit, stijfheid van de grote teen en de progressieve vorming van osteofyten (botwoekeringen die een zichtbare knobbel kunnen veroorzaken). Na hallux valgus is hallux rigidus de meest voorkomende aandoening die het eerste MTP-gewricht treft. Het treft vaker vrouwen dan mannen, met een verhouding van 2 vrouwen op 1 man.

Beschrijving van de afbeelding: Zicht van onderaf op een anatomisch model van een voet.

Exostosen en hun impact

In sommige gevallen is er sprake van benige uitwassen (exostosen/osteofyten) op de bovenkant van het gewricht. Deze leiden tot constante wrijving en irritatie en veroorzaken pijn en moeilijkheden bij het lopen. Ze vormen een blokkade bij de afwikkeling van de voet

Ontstaanswijze

• Familiehistorie: Als hallux rigidus in je familie voorkomt, loop je een groter risico. Het kan ook beide voeten aantasten.
• Problemen met je voeten: Als je last hebt van platvoeten of als ze naar binnen of naar buiten gekanteld zijn, heb je meer kans op hallux rigidus.
• Overgewicht: Als je overgewicht hebt, neemt het risico toe.
• Ongelukken: Soms ontstaat hallux rigidus door een ongeluk, zoals een botbreuk of een flinke klap op je voet.
• Samen met andere voetproblemen: Het komt vaak voor dat hallux rigidus tegelijkertijd met hallux valgus optreedt, een andere voetafwijking.
• Korte achillespees: Als je achillespees korter is dan normaal, kan dit ook een rol spelen bij het ontstaan van klachten.

Symptomen

• Pijn bij beweging: Pijn bij buigen en strekken van de grote teen.
• Stijfheid: Beperkte beweging, vooral bij het strekken van de grote teen.
• Mobiliteitsproblemen: Moeite met op de tenen staan, lopen op de voorvoet en rennen.
• Beperkte buiging: Onvermogen om de grote teen actief te buigen.
• Drukpijn: Pijnlijke druk in het gebied van het MTP-gewricht van de grote teen.
• Mogelijke zwelling: Soms is er zwelling rondom het gewricht (exostosen).

Diagnose

De diagnose van hallux rigidus wordt meestal gesteld op basis van de klachten en symptomen van de patiënt. Bij de meeste patiënten met hallux rigidus is er een botachtige groei zichtbaar aan de bovenkant van het eerste teengewricht (grote teen). Een röntgenfoto of MRI-scan kan worden uitgevoerd om deze botgroei te bevestigen.

(Zelf)behandeling en herstel

• Medicatie en injecties: De behandeling kan beginnen met ontstekingsremmende medicijnen of cortison-injecties om pijn, zwelling, warmte en roodheid te verminderen die gepaard kunnen gaan met een versleten gewricht.
• Aangepaste schoenen en zolen: Het dragen van stevige (wandel)schoenen of aangepaste schoenen kan de klachten verminderen. Je arts kan je doorverwijzen naar een orthopedisch schoenmaker voor meer informatie over vergoeding en kosten. In sommige gevallen kunnen aangepaste zolen ook helpen, raadpleeg hiervoor een podotherapeut. Je kunt ook eerst zelf deze steunzolen proberen voor verlichting.
• Teenspalk: Het dragen van een teenspalk tijdens belastende momenten kan meer steun bieden aan het gewricht en de stand ervan corrigeren.
• Fysiotherapie: Het behandelen van het grote teengewricht kan de pijn verminderen en de mobiliteit verbeteren. Een manueel therapeut kan beoordelen of dit zinvol is in jouw situatie. Vind de juiste expert voor zorg op locatie met onze BehandelaarWijzer.
• Oefeningen: Actieve oefeningen gericht op mobiliteit, stabiliteit, balans en looppatroon kunnen helpen. Bezoek een fysiotherapeut of gebruik een trainingsschema op maat als je hier zelfstandig aan wilt werken.
• Optimaliseer je thuisworkout: Voor het beste resultaat tijdens je training thuis raden we de volgende oefenmaterialen aan: 
  • Hometrainer
  • Zitfiets
  • Bosu bal, balans bord of balanskussen
• Chirurgie: Als er benige uitwassen op het gewricht aanwezig zijn, kan een operatie worden overwogen om deze uitwassen te verwijderen.
• Leefstijl en gewichtsbeheersing: Als er sprake is van een ongezonde leefstijl en/of overgewicht, probeer dan af te vallen tot een gezond gewicht. Dit draagt bij aan het herstelproces, verbetert de mobiliteit en heeft voordelen voor je algemene gezondheid. Lees [ hier] meer over dit onderwerp of maak gebruik van een e-learning programma.
• Optimale preventie: Draag schoenen met goede ondersteuning, voer regelmatig rek- en strekoefeningen uit en overweeg het gebruik van tape of een brace bij intensieve activiteiten. Een zorgvuldige warming-up is essentieel.